Typy myślenia a zdolności twórcze ucznia

 

"Myślenie, 

psychol. świadomy proces psychiczny człowieka, prowadzący do pośredniego
i uogólnionego poznania oraz zrozumienia otaczającej go rzeczywistości; w węższym znaczeniu m. jest aktywną czynnością umysłową, dzięki której są odzwierciedlane ogólne cechy różnych rzeczy, zdarzeń i zjawisk oraz stosunki między nimi." [Encyklopedia PWN]

zdj. ze strony-https://www.copernicuscollege.pl/

Myślenie to podstawa rozwoju! 

Na każdej szkole i na każdym nauczycielu w niej uczącym spoczywa obowiązek uczenia myślenia.     "Dzisiaj  w edukacji ciągle mocno ćwiczone jest myślenie konwergencyjne (zbieżne), które sprawdza się
- w rozwiązywaniu zadań z konkretnymi danymi, 
- odniesieniem do reguł, zasad i praw, mające tylko jedno rozwiązanie. 

To zadania wymagające:

•  umiejętności wyszukiwania pojęć ze słowników, 
• korzystanie z tabel i wykresów, 
• grupowanie, segregowanie, porządkowanie, dedukowanie, w poszukiwaniu jednego właściwego rozwiązania. 

Taki sposób myślenia, choć często bardzo przydatny (rozwiązywanie testów, odczytywanie danych), nie rozwija możliwości twórczych człowieka.

    Kreatywnym stylem myślenia jest myślenie dywergencyjne (rozbieżne), które szuka różnych sposobów rozwiązania problemu, stara się zobaczyć problem z różnych punktów widzenia, generuje jak największą liczbę pomysłów na rozwiązanie.

Takie myślenie jest płynne, ponieważ człowiek może szybko i swobodnie posługiwać się słowami, obrazami, wyobrażeniami dźwiękowymi, w zależności od problemu. Wytwarza skojarzenia łączące obrazy, ruch, dźwięk i słowa. Kojarzy słowa (związki frazeologiczne, wyrazy bliskoznaczne lub przeciwstawne). To decyduje o liczbie proponowanych rozwiązań. Jest giętkie – nie zatrzymuje się na jednym, oczywistym, ale nie zawsze prawdziwym rozwiązaniu, potrafi generować różne pomysły, często bardzo oryginalne, niespotykane wcześniej. Zdolność myślenia dywergencyjnego stanowi podstawę myślenia twórczego.

Wsparciem w ćwiczeniu myślenia dywergencyjnego mogą być techniki kreatywnego myślenia. Takie techniki można stosować zarówno w formie zajęć z kreatywności na lekcjach wychowawczych, ale są też świetnym przykładem technik wykorzystywanych na zajęciach przedmiotowych podczas realizowania podstawy programowej. 

1. Burza mózgów – swobodne i bez oceniania dzielenie się swoimi pomysłami z co najmniej jedną inną osobą. Np. Co można zrobić ze szklaną butelką?
2. Odwrócona burza mózgów – zdanie pozytywne zmienione w jego przeciwieństwo.  Np. Czego nie można zrobić ze szklaną butelką?
3. Wprowadzanie przypadkowego elementu – zdefiniowanie problemu, a następnie wybranie w sposób zupełnie przypadkowy jakiegoś słowa      ze słownika i szukanie powiązań. Może to być także wprowadzanie przypadkowego elementu z otoczenia (winda, samochód, czajnik, lustro…).
4. Poznanie różnych punktów widzenia (Technika Napoleona) – zmierzenie się z problemem, patrząc na niego z perspektywy innej osoby, myślenie w sposób nieszablonowy i wyobrażanie sobie, że jest się inną osobą i posiada się jej cechy charakteru i używa jej sposobów rozumowania.
5. Wolne pisanie – przez kilka lub kilkanaście minut należy zapisywać wszystkie pomysły (nawet te najbardziej szalone i nieprawdopodobne). Pisanie powinno być wolne i bardzo dokładne, z całą uwagą skupiona na tej czynności.
6. Swobodne błądzenie myślami wokół postawionego problemu – umysł nieustannie pracuje nad zagadnieniem, ta technika pozwala na znajdywanie nieszablonowych sposobów rozwiązań.
7. Zaprzeczanie samemu sobie – postawienie problemu i szukanie zaprzeczeń dla oczywistego rozwiązania." [Librus;frag.tekstu: Pytam-myślę! Techniki kreatywnego myślenia. Autor-Maria Tuchowska]

Na efekty uczenia i ćwiczenia myślenia dywergencyjnego nie trzeba będzie długo czekać,
a skutek widoczny okaże się przede wszystkim w postępach w wiedzy i umiejętnościach uczniów.